Δώδεκα συνεργάτες που συμπορευτήκαμε την τελευταία δεκαετία σε δράσεις για τους παραδοσιακούς σπόρους, αποφασίσαμε να οργανώσουμε ένα δίκτυο επικοινωνίας, μάθησης και ποικίλων δράσεων. Το πρώτο μας βήμα ήταν η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για το σπόρο, που περιλαμβάνει τόσο τις ποικιλίες που αναπαράγουμε και διανέμουμε, όσο και τις βιωματικές γνώσεις που συνδέονται με αυτές. Διαλέξαμε σαν όνομα του δικτύου το “Σιτώ”, “Sito seeds”, ένα από τα προσωνύμια της Δήμητρας, της θεάς της γεωργίας.
Α. Αρχές του δικτύου μας
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
- Σεβασμός στη ζωή, στην πλάση, στα όντα, στον άνθρωπο και τη φύση, στο περιβάλλον
- Σεβασμός στο σπόρο, ως την απαρχή της φύσης, της τροφής, της κληρονομιάς των προγόνων μας και της συνέχειας της ζωής των απογόνων μας
- Σεβασμός στις πάσης φύσεως προσωπικές επιλογές των μελών του δικτύου που δεν αντίκεινται στις ειδικές αρχές που αναλύονται παρακάτω.
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας ή χρώματος.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
1. Καλλιεργούμε και διαδίδουμε μόνον «ελεύθερους σπόρους» δηλαδή αυτούς που δεν καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα βελτιωτή ή διαθέτουν άδεια “Ανοικτής πηγής” (open source), ως Κοινά Αγαθά. Πρόκειται για φυτικό γενετικό υλικό που προέρχεται από παραδοσιακές ποικιλίες ή παραδοσιακούς φυτικούς πληθυσμούς, το οποίο καλλιεργούμε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας ώστε να προσαρμόζεται στα τοπικά δεδομένα. Ουσιαστικά είμαστε διατηρητές και βελτιωτές όπως ήταν και οι πρόγονοι μας.
2. Δεν διαδίδουμε σπόρους ή άλλο πολλαπλασιαστικό υλικό από εμπορικές ποικιλίες που πωλούνται στα φυτώρια και καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα ή δικαιώματα βελτιωτή, παρά μόνο εάν τα δικαιώματα έχουν λήξει.
3. Καλλιεργούμε βιολογικά, με τις αρχές της αγροοικολογίας εφαρμόζοντας ήπιες καλλιεργητικές μεθόδους που προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον και το βοηθούν να αναγεννηθεί (όπως για παράδειγμα η μέθοδος του Γ. Κηπουρού, η φυσική καλλιέργεια ή η χρήση ωφέλιμων μικροοργανισμών κ.α.) ώστε να διατηρούμε και να βελτιώνεται η υγεία του εδάφους και να μειώνεται η περιβαλλοντική ρύπανση.
4. Διατηρούμε προσεκτικά συνθήκες υγιεινής στη διαφύλαξη των σπόρων ώστε να εξασφαλίζονται συνθήκες φυτο-υγείας. Το δίκτυο μας δεν πουλά σπόρους ή σπορόφυτα. Ανταλλάσσει, προσφέρει, χαρίζει. Ο σπόρος είναι ζωή και “η ζωή είναι προσφορά αγάπης”.
Β. Σκοποί
Διαπιστώνοντας ότι υπάρχει ανάγκη υποστήριξης και σύνδεσης των ομάδων και των ανθρώπων που εργάζονται με στόχο τον “ελεύθερο σπόρο”, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο – ομπρέλα με σκοπό:
1. Την αναγέννηση, διάδοση και συντήρηση της φυτικής αγροτικής βιοποικιλότητας που χάνεται, την επαναφορά και διάδοση της γνώσης για διατήρηση σπόρου, την αναγέννηση και διατήρηση της υγείας του εδάφους, την ενίσχυση της καλλιεργητικής αυτάρκειας, την μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, τη στήριξη και αναγέννηση της ελληνικής σποροπαραγωγής και του αντίστοιχου δικαιώματος των γεωργών να μπορούν να πουλάν τον σπόρο που παράγουν. Πιστεύουμε ότι είναι άδικη η ισχύουσα νομοθεσία για την εμπορία σπόρων σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται ουσιαστικά μόνο σε εταιρίες να πουλάν σπόρο, ενώ οι επαγγελματίες γεωργοί στερούνται πρακτικά αυτό το δικαίωμά τους.
2. Τη μελέτη και προσπάθεια επίλυσης θεσμικών και νομικών ζητημάτων που αφορούν το σπόρο, τους παραγωγούς του, τους διατηρητές του και τους διακινητές του (ερασιτέχνες και επαγγελματίες). Καλλιεργώντας λαχανικά και δημητριακά από παραδοσιακές ποικιλίες και κρατώντας τον δικό μας σπόρο, όπως έκαναν και οι παππούδες μας, γινόμαστε πιο ανεξάρτητοι και πιο αυτάρκεις διατροφικά και προστατευόμαστε από μια πιθανή επισιτιστική κρίση. Επίσης τα λαχανικά και δημητριακά από παραδοσιακές ποικιλίες έχουν μεγάλη διατροφική αξία (είναι πλούσια σε βιταμίνες, μεταλλικά άλατα, ιχνοστοιχεία κ.α.) καθώς και ανώτερη γευστική ποιότητα.
Γ. Εργαλεία
1. Τοπικές και Θεματικές Ομάδες. Όλες οι Τοπικές ομάδες λειτουργούν αυτόνομα και εθελοντικά.
2. Δημιουργία βάσης δεδομένων των σπόρων που διατηρεί το Δίκτυο Σιτώ με την ταυτότητα του σπόρου και του καλλιεργητή που τον διατηρεί και τον διαδίδει. Η ταυτότητα αυτή περιλαμβάνει: Αρχική προέλευση. Όνομα διατηρητή/τριας. Πόσα χρόνια καλλιεργεί το συγκεκριμένο φυτό για να το προσαρμόσει στον τόπο του. Μορφολογικά χαρακτηριστικά. Καλλιεργητικές Ανάγκες. Άλλα χαρακτηριστικά του φυτού. Γενικές παρατηρήσεις. Φωτογραφία φυτού ή/και καρπού ή/και σπόρου.
3. Τράπεζα Γνώσεων ελεύθερη στο διαδίκτυο ώστε να υποστηριχθεί:
- η σύνδεση του παραδοσιακού σπόρου με τον ερασιτέχνη αλλά και επαγγελματία καλλιεργητή
- η ελληνική τοπική σποροπαραγωγή
- η συλλογή προφορικής γνώσης και η διάδοση της
- η αυτάρκεια, η υγεία του εδάφους και των υδάτων
- εν γένει η αγροοικολογική, αναγεννητική καλλιεργητική προσέγγιση.
4. Πρόσθετα εργαλεία
- Εκπαιδευτικά προγράμματα και βιωματικά σεμινάρια
- Κεντρική Τράπεζα σπόρων
- Υιοθεσία παραγωγής σπόρων
- Επισκέψιμα αγροκτήματα
- Εκδηλώσεις (festivals) τοπικές / πανελλήνιες
Η ιδρυτική ομάδα (αλφαβητικά):
- Αριστείδης Αλέστας
- Άκης Αντωνιάδης
- Αναστασία Βασιλειάδου
- Νικόλαος Δομπάζης
- Μοναχή Θεοδέκτη
- Βάσω Κανελλοπούλου
- Ζένια Λάζαρη
- Ηρώ Μπενεσσάια
- Γιώργος Νεβέσκαλος
- Αντώνης Παπαλεξανδρής
- Άρης Παύλος
- Ελλήνα Χριστοδουλάρη